Уикимедиа қорының жылдық жоспары/2025–2026/Ғаламдық үрдістер

This page is a translated version of the page Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends and the translation is 45% complete.

Жыл сайын Уикимедиа қоры алдағы жылдық жоспарымызды құруды бастағанда, біз Уикимедиа қозғалысы мен оның жобалары жұмыс істейтін ортаға айтарлықтай әсер етеді-ау деген үрдістер тізімін құрамыз. Біз миссиямызға көбірек қатысты болатын арнайы онлайн тренділерді, мысалы, адамдардың интернетте ақпаратты қалай және қайдан іздейтінін әрі қосатынын, онлайн кеңістіктердегі жалған ақпарат таратудың көбеюін, сондай-ақ онлайн ақпарат ұсынушыларға әсер ететін нормативтік актілердің өзгеруін анықтаймыз. Осындай талдау арқылы біз жоспарымызды мынадай маңызды сұрақпен бастай аламыз: "Қазір әлемге Уикимедиадан не керек?"

Бұл сұрақ қозғалыстағы талқылар үшін қозғаушы күш болып саналады. Өткен жылдардағыдай, төмендегі үрдістер қазіргі технологиялық, геосаяси және әлеуметтік ортаның Уикипедияның негізі қаланған күндердегіден мүлдем өзгеше екенін және заманға сай бейімделіп, әрі қарай дамып тұруымыз қажет екенін көрсетеді. Бұл үрдістердің әрқайсысы жылдық жоспарға да, болашақ стратегиямызға да әсер етеді – уикимедиашыларды мықты технологиялық құралдар және қауіпсіздік шаралары көмегімен бұрынғыдан да жақсырақ қорғаудан бастап, Уикимедиа контентін түрлі аудиторияға жаңа жолдармен жеткізуге дейін.

Адамдардың ақпаратты қай жерде және қалай алмасатынына қатысты өзгерістер

Trust in information online is declining and shared consensus around what information is true and trusted is fragmenting.

Last year, we noted that consumers are inundated with information online and increasingly want it aggregated by trusted people. With the launch of Google AI overviews and other AI search products, many people searching for information on the web are now being helped by AI. Even so, AI-assisted search has still not yet overtaken other ways that people get information (e.g., via traditional web search engines or on social platforms). However, we see that the trend we noted last year of relying on trusted people has grown stronger: people are increasingly skeptical of traditional knowledge authorities, such as government institutions and media, and instead turn in growing numbers to online personalities, who are having a bigger impact on what people believe and trust. Online personalities (e.g., podcasters, vloggers) on social platforms now factor more heavily in important events like political elections globally. By seeking out personalities who share their ideology and demographics, people are increasingly ending up in isolated filter bubbles that fragment shared consensus around facts.

People participate eagerly in online spaces that provide rewarding connection.

As a website that relies on the contributions and time of hundreds of thousands of Wikimedians, we closely follow trends in where and how people are contributing online. Last year, we highlighted that people now have many rewarding, potent ways to share knowledge online. This year, we observe that people globally are eagerly joining and sharing their knowledge and expertise in smaller interest-based groups (on platforms like Facebook, WhatsApp, Reddit, and Discord). These spaces are increasingly popular globally and make people feel more comfortable participating than broad, general social channels. A dedicated core of volunteers maintains these communities, performing vital activities like moderation and newcomer mentoring.

Жастар үшін ойын алаңдары өзара байланыс кеңістігіне айналды, тіпті әлеуметтік желіге бәсекелес те болып бара жатыр. Ойын қауымдастықтары Discord және Twitch сияқты платформаларда құрылған еді, ол жерлерде адамдар ойнап қана қоймай, бірге контент жасап, белсенді болады: іс-шаралар ұйымдастырады немесе пайдаланушылардың контенті мен тәртібін модерациялап отырады. Платформалар ойыншыларды қатысы жоқ өнімдерге тарту үшін пайдаланады, оған мысал ретінде The New York Times платформасының сәтті әрі өсіп келе жатқан ойын бөлімін атап өтуге болады.

Адамдардың онлайн режимде өткізуге арналған уақыты шектеулі, сол себепті біздің пайымымызша, Уикимедиа жобаларына редактор ретінде тіркеліп жатқан адамдар санының құлдырау себебі (бұл үрдіс 2020-2021 жылдары басталып, әлі де жалғасып жатыр) осындай басқа қызықтыратын онлайн кеңістіктерге қатысудың кеңінен танымал болып, еліктіре алуында болуы мүмкін.

Ақпаратты интернетте таратуға және реттеуге қатысты өзгерістер

Digital information that is created and verified by humans is the most valuable asset in the AI tech platform wars.

Last year we predicted that AI would be weaponized in creating and spreading online disinformation. This year, we are seeing that low-quality AI content is being churned out not just to spread false information, but as a get-rich-quick scheme, and is overwhelming the internet. High-quality information that is reliably human-produced has become a dwindling and precious commodity that technology platforms are racing to scrape from the web and distribute through new search experiences (both AI and traditional search) on their platforms. Publishers of human-created online content across multiple industries (for example, many of the major news and media companies globally) are responding by negotiating content licensing deals with AI companies and instituting paywalls to protect themselves from abusive reuse. These restrictions are further decreasing the availability of free, high-quality information to the general public.

Struggles over neutral and verifiable information threaten access to knowledge projects and their contributors.

Last year, we highlighted that regulation globally poses challenges and opportunities to online information-sharing projects that vary by jurisdiction. This year, challenges to sharing verified, neutral information online have increased significantly. Public consensus around the meaning of concepts like “facts” and “neutrality” is increasingly fragmented and politicized. Special interest groups, influencers, and some governments are undermining the credibility of online sources that they disagree with. Others also try to silence sources of information through vexatious litigation.

Әлем бойынша технологиялық онлайн платформаларды реттеуге бағытталған заңдар ашық ғылым бастамалары, краудсорс арқылы жұмыс істейтін білім алмасу және мәдени мұра қоймалары, сондай-ақ онлайн мұрағаттар сияқты көпшілік мүддесі үшін қызмет ететін коммерциялық емес платформаларды ескермейді. Интернетті реттеудің әмбебап жолы мұндай платформалардағы үлес қосушы мен аудиторияның құпиялығына қауіп төндіріп, қауымдастықтардағы контентті модерациялау дағдыларын бұзуы мүмкін. Мысалы, платформалардан кірушілер мен үлес қосушылардың жеке басын растау және олардың әрекеттерін қадағалауды талап ету ақпарат алғысы немесе бөліскісі келген адамдардың құпиялығы мен қауіпсіздігіне қатер тудыруы мүмкін. Платформалардан "жалған ақпарат" деп белгіленген контентті бірден жоюды талап ететін нормативтік актілер қоғамдық консенсус арқылы жұмыс істейтін және пайдадан гөрі дәлдікке басымдық беретін платформалардағы жалған ақпаратпен күресуге арналған ендірілген механизмдерге қарама-қайшы.

Numbers of users with extended rights is in decline

Wikipedia's long-term sustainability relies on a steady influx of new users who contribute quality content and remain engaged. Across Wikimedia sites, trusted volunteers perform tasks—both technical and social—to keep Wikimedia projects and their communities running smoothly and safely. However, recent research indicates a decline in users with extended rights, posing challenges to the growth and health of the community.

Users with extended rights – a group that encompasses administrators, functionaries, and a number of other roles with advanced access – play an outsized role in the health of Wikimedia projects, preventing harm and paving the way for positive change. Users with extended rights represent the throughline to enabling our projects to be multigenerational.

Read more and join the conversation about the Foundation’s technical and social initiatives to support users with extended rights.

Әрі қарай не болмақ? Талқылауға қалай қосылуға болады?

Қауымдастығымызға арналған бұған дейінгі хабардандыруларымызда айтқанымыздай, бұл қозғалысымыздың алдында тұрған қауіптер мен мүмкіндіктердің ауқымды тізімі емес. Бұл – келесі фискалдық жылды жоспарлаудың алдында дәл қазір әлемге бізден не керегін талқылап, бір нақтылыққа келтірудің жолы. Жыл басында Өнім және Технология жөніндегі бас директор Селена Деккельманн ғаламдық қауымдастығымыздан үрдістер мен өзгерістердің қайсысы маңызды деп санайтыны туралы ойын бөлісуін сұраған еді, аталмыш талқыны мына талқылау бетінде жалғастыруға шақырамыз. Алдағы айларда Уикимедиа қоры осы үрдістерге жауап ретінде ұсынылатын шаралар көрсетілген жылдық жоспар нобайын жариялайды. Кейбір жұмыстар басталып та кетті; мысалы, жаңа редакторлар санының азаюы мәселесін шешу үшін біз "өңдеулерді тексерудің" жаңа жолдарын қосып жатырмыз. Мұндай әдістер жаңа қатысушылар үшін мобильдік өңдеуді жеңілдетіп, олардың әрі қарай үлес қоса беруге деген қызығушылығын арттыруға арналған. Өзгеріп жатқан әлеуметтік-техникалық ортада еркін білім жобаларымызды қалай қорғап, өсіруге болатыны жайлы қауымдастық талқыларының көбірек болғанын қалаймыз.