Movement Strategy/Recommendations/Glossary/nl

Overzicht

Aanbevelingen

invoering

Rapporten

Veelgestelde vragen

Hoofdpagina • Samenvatting • Introductie • Principes • Aanbevelingen • Woordenlijst • People

Verwijzingen naar elke aanbeveling: 1. Verhogen van de duurzaamheid van onze beweging 2. Verbeteren gebruikerservaring 3. Zorgen voor veiligheid en inclusie 4. Zorgen voor gelijkwaardigheid in besluitvorming 5. Coördineren tussen verschillende belanghebbenden 6. Investeren in de ontwikkeling van vaardigheden en leiderschap 7. Het beheren van interne kennis 8. Onderwerpen voor impact identificeren 9. Innoveren op het gebied van vrije kennis 10. Evalueren, herhalen en aanpassen

Verklarende woordenlijst

De aanbevelingen voor de strategie van de beweging presenteren ideeën op structureel en cultureel niveau voor de ontwikkeling van onze beweging; het zijn routekaarten naar het realiseren van onze strategische richting. De onderstaande verklarende woordenlijst is opgesteld om definities en uitleg te geven voor de termen die in de aanbevelingen worden gebruikt, vooral voor termen die niet regelmatig binnen onze beweging worden gebruikt. Ze bieden een perspectief vanuit andere domeinen en leggen een verband tussen onze huidige praktijken en de doorlopende wereldwijde discussies.

Sommige termen zijn moeilijk te vertalen en kunnen leiden tot een verkeerde interpretatie van hun betekenis en intentie. Daarom zijn de definities gebaseerd op geaccepteerde bronnen uit elk veld. Wanneer termen binnen onze context een specifieke betekenis hebben, worden er interne definities verstrekt om duidelijkheid te bieden over het gebruik en de verschillende mogelijke betekenissen en connotaties van termen.

De definities weerspiegelen het denken en de discussies van de mensen die betrokken waren bij het opstellen van de aanbevelingen. Wanneer er sprake is van overeenstemming en bestaande praktijken zijn er voorbeelden gegeven voor hoe termen in onze gemeenschappen kunnen worden gebruikt, begrepen en besproken. Deze voorbeelden zijn indicatoren, praktijken en programma’s die het idee achter de voorwaarden tot uiting brengen.

Term	Definitie/discussie	Bron/link
Toegankelijkheid	Toegankelijkheid verwijst hier naar het ontwerp van producten, apparaten, diensten of omgevingen zodat mensen deze kunnen gebruiken zonder rekening te hoeven houden met hun eigen capaciteiten of prestaties. In onze beweging bestaan er discussiepagina’s en Wikiprojecten om te zorgen dat de software beter voldoet aan de toegankelijkheidsrichtlijnen voor Wikipedia, zodat iedereen de vrije kennis kan waarnemen, begrijpen, er doorheen kan navigeren, er mee om kan gaan en eraan kan bijdragen.	Henry, Shawn Lawton; Abou-Zahra, Shadi; Brewer, Judy (2014). The Role of Accessibility in a Universal Web. Proceeding W4A ‘14 Proceedings of the 11th Web for All Conference Article No. 17. ISBN 978-1-4503-2651-3. Retrieved 2014-12-17.
Aanpassingsvermogen	Aanpassingsvermogen is de capaciteit van een belanghebbende om te leren, ervaring en kennis te combineren, zijn/haar reacties aan te passen aan veranderende externe factoren en interne processen, en zich gestaag te blijven ontwikkelen. In onze beweging bestaat er aanpassingsvermogen wanneer besluitvormers rekening moeten houden met de politieke en sociale omstandigheden van hun context om hun budgetten en activiteiten te plannen.	Walker, B., C. S. Holling, S. R. Carpenter, and A. Kinzig. 2004. Resilience, adaptability and transformability in social–ecological systems. Ecology and Society 9(2): 5
Capaciteitsopbouw	Capaciteitsopbouw (of capaciteitsontwikkeling) is het proces waarmee individuele personen en organisaties de vaardigheden, kennis, instrumenten, apparatuur en andere middelen verkrijgen, verbeteren en behouden die nodig zijn om hun activiteiten op een competente manier of met een grotere capaciteit (grotere schaal, groter publiek, grotere impact, enz.) uit te voeren. In onze beweging zijn inspanningen voor capaciteitsopbouw met name gericht op de context van opkomende gemeenschappen. Conferenties zoals WikiIndaba vervullen een dergelijke rol voor de in Afrika gevestigde gemeenschappen om nieuwe vaardigheden te leren en kennis uit te wisselen. De trainingsworkshops van Wikidata zijn ook een voorbeeld van de capaciteitsopbouw van vrijwilligers.	en:Capacity building
Gemeenschap	In dit document verwijst gemeenschap niet alleen naar de gemeenschappen van mensen die inhoud bijdragen, maar vooral naar alle leden van onze beweging. Het moet worden erkend dat de beweging in zijn diversiteit veel gemeenschappen omvat en dat er niet één enkele gemeenschap is die elke persoon vertegenwoordigt. Een voorbeeld van een gemeenschap is de som van alle bijdragers aan elk Wikimedia-project over een specifiek thema.	“Community” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Contextualisering	Contextualisering betekent in dit document dat bij het opstellen van instrumenten, beleidslijnen en beslissingen rekening wordt gehouden met de specifieke sociaaleconomische, politieke en culturele omstandigheden en behoeften van betrokken gemeenschappen en dat er met hen wordt samengewerkt om ervoor te zorgen dat beslissingen en oplossingen worden aangepast aan hun context. Een voorbeeld van contextualisering is het lokaliseren van onze software en instrumenten door ontwikkelaars die deze compatibel maken met meer talen en de verschillende bronnen en ruimtes ervan vertalen.	“Contextualization” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Bijdrager	In dit document is een bijdrager iedereen die bijdraagt aan de missie van de beweging. Dit kan een redacteur zijn, een Mediawiki-ontwikkelaar, een curator, een organisator, personeel, partner of elke andere persoon die tijd investeert in activiteiten van de beweging.	“Contributor” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Culturele verandering	Culturele verandering is een begrip uit de sociologie van organisaties. Het verwijst naar de wijziging van de waarden en gewoonten van een organisatie (d.w.z. processen, impliciete cultuur, communicatiekanalen, rollen en doelen). Het veranderen van de cultuur van een organisatie kan noodzakelijk zijn als de huidige cultuur de organisatie belemmert om haar visie te verwezenlijken.	Denning, Steve (23 July 2011). “How Do You Change An Organizational Culture?“ Forbes. Jersey City, New Jersey: Forbes Media. ISSN 0015-6914.
Gelijkwaardigheid	Gelijkwaardigheid betekent dat iedereen rechtvaardig wordt behandeld op basis van hun omstandigheden, waarbij rekening wordt gehouden met de barrières die hen verhinderen hetzelfde prestatieniveau te hebben. Dit is iets anders dan dat iedereen hetzelfde wordt behandeld.	Dressel, Paula (26 March 2014). “Racial Equality or Racial Equity? The Difference It Makes”. Race Matters Institute. Roswell, Georgia: JustPartners, Inc. Kuttner, Paul (29 October 2016) “The problem with that equity vs. equality graphic you’re using”. Cultural Organizing. Salt Lake City, Utah: Cultural Organizing Organization
Extern	In dit document verwijst extern naar deelnemers, entiteiten, evenementen en omstandigheden buiten de Wikimedia-beweging. Een voorbeeld is een partnerorganisatie die de visie en missie van onze beweging ondersteunt. Bijv. de samenwerking van Amnesty International met Wikimedia-chapters in Argentinië, Nederland, Indonesië, België, Polen, Denemarken en het VK.	“External” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Hubs	Hubs zijn een soort ondersteuningsstructuur om een gemeenschappelijke ruimte mogelijk te maken voor het coördineren van activiteiten en het identificeren en bepleiten van de behoeften van de gemeenschappen en organisaties die zij van dienst zijn. Ze kunnen zich richten op het ondersteunen van een specifieke regio of een wereldwijd thematisch gebied.	“Hub” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Impact	De impact van iets bestaat uit alle gevolgen die het heeft voor de wereld (zowel bedoeld als onbedoeld). Het evalueren van impact betekent kijken naar hoe de wereld anders zou zijn als dat ding niet zou bestaan/gebeuren. Impactbeoordeling is een veelgebruikt instrument voor het maximaliseren van al het goede dat kan worden bereikt gezien de beperkte middelen.	White, Howard (June 2009) “Theory-Based Impact Evaluation: Principles and Practice” 3ieimpact.org. New Delhi, India: International Initiative for Impact Evaluation.
Inclusie	De daad van het verminderen van uitsluiting en discriminatie (bijv. met betrekking tot leeftijd, sociale klasse, etniciteit, religie, geslacht, seksuele geaardheid, enz.) door zowel individuele personen als groepen door het wijzigen van instellingen, beleidslijnen, culturen en structuren om de juiste omstandigheden voor het ontstaan van diversiteit te creëren.	Ainscow, Mel; Booth, Tony; Dyson, Alan (2004). Improving Schools, Developing Inclusion. London: Routledge. ISBN 0–415–37236–4
Intern	In dit document verwijst intern naar mensen, systemen, processen en andere middelen die aanwezig zijn binnen de Wikimedia-beweging. Een voorbeeld van intern is een partnerschap tussen twee of meer organisaties van de beweging, waaronder de nauwe samenwerking tussen verbonden entiteiten in Ibercoop, WikiFranca, WikiIndaba of projecten zoals Wikidata.	“Internal” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Kennisbeheer	Een systeem voor het beheren, creëren, organiseren, delen en gebruiken van kennis die cruciaal is voor een organisatie en de mensen die deelnemen aan haar activiteiten, en dat ervoor zorgt dat de informatie bij de hand en gemakkelijk beschikbaar is. In onze beweging moet kennisbeheer worden uitgevoerd in elk project en door elke belanghebbende. De gegenereerde interne kennis is momenteel verspreid over verschillende websites van verbonden entiteiten, intern gedeelde documenten en gemeenschappelijke wereldwijde ruimtes, zoals het platform MetaWiki.	Servin, Géraud; De Brún, Caroline (July 2005). “ABC of Knowledge Management”. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Wigan, UK: NHS National Library for Health.
Mentorschap	Een samenwerkingsverband voor leren en ontwikkelen tussen iemand met diepgaande ervaring en iemand die wil leren. De mentor kan ouder of jonger zijn dan de persoon die wordt begeleid, maar zowel de mentor als de leerling profiteren van de uitwisseling binnen de relatie. In onze beweging gebeurt het mentorschap op zowel een informele als formele manier, in veel verschillende gemeenschappen en tussen leden van de verbonden entiteiten, bijv. mentorschapsprogramma’s die zijn opgezet door Wikimedia Argentinië, CIS-A2K.	Farren, C. (2006). Eight types of mentors: Which ones do you need. PDF). MasteryWorks. Inc.
Beweging	In dit document verwijst “beweging” naar alle belanghebbenden in verbonden entiteiten, projecten en gemeenschappen, de Wikimedia Foundation en partners die op vrije kennis zijn gericht.	en:Wikimedia Movement
Principe	Een principe is een fundamentele stelling die dient als basis voor systematische verandering.	“Principle” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Veerkracht	Het vermogen om te herstellen van plotselinge veranderingen, onderbrekingen en verstoringen. In onze beweging is een voorbeeld van veerkracht het vermogen van de gemeenschappen om terug te veren na rechtszaken, censuur en het blokkeren van projecten.	Almedom, A. M.; O’Byrne, D.; Jerneck, A. Jerneck (2015). “Principles of Epistemological Accountability with Methodological Implications for Measuring, Assessing, and Profiling Human Resilience”. Ecology and Society 20(3): 9. http://dx.doi.org/10.5751/ES-07313-200309
Middelen	Een economische of productieve factor, zoals mensen, materialen, inkomsten, technologie en andere activa die nodig zijn om een activiteit te verwezenlijken en het gewenste resultaat te bereiken. In onze beweging is een voorbeeld van middelen de monetaire en menselijke capaciteit van een gemeenschap of verbonden entiteit.	“Resources” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Schaalbaarheid	Schaalbaarheid is de eigenschap van een systeem om een groeiende hoeveelheid werk aan te kunnen door middelen aan het systeem toe te voegen. In onze beweging zijn voorbeelden van schaalbaarheid de cross-wiki functies voor Commons of Wikidata, of de mogelijkheid om media/gegevens eenmalig te uploaden in plaats van afzonderlijk voor alle wiki’s.	Bondi, André B. (2000). Characteristics of scalability and their impact on performance. Proceedings of the second international workshop on Software and performance – WOSP ‘00. p. 195. doi:10.1145/350391.350432. ISBN 158113195X.
Zelfbeheer	Zelfbeheer vervangt de hiërarchische piramide in organisaties door onderling afhankelijke netwerken van kleine, autonome teams. Daardoor is de macht en besluitvorming niet langer geconcentreerd aan de top, maar verdeeld.	Laloux, Frederic (2015). “Self Management”. Reinventing Organizations Wiki.
Belanghebbenden	Elke persoon of groep die (al dan niet als vrijwilliger) menselijk, financieel of ander kapitaal heeft geïnvesteerd in een organisatie, en die de verwezenlijking van de organisatorische doelstellingen kan beïnvloeden of die beïnvloed wordt door de verwezenlijking van die doelstellingen. In dit document is een belanghebbende iedereen die een belang heeft bij het vervullen van de visie van de beweging. Meer in het bijzonder omvat de term zowel online als offline gemeenschappen, georganiseerde groepen zoals verbonden entiteiten en de Wikimedia Foundation, en leden uit ons bredere ecosysteem, zoals partners en bondgenoten.	Definition from Cambridge Dictionary
Subsidiariteit	Het subsidiariteitsprincipe houdt in dat de beslissingsbevoegdheid het beste geplaatst is (a) waar de verantwoordelijkheid voor uitkomsten zal liggen; en (b) zo dicht mogelijk bij de plaats waar de acties zullen worden ondernomen die de resultaten zullen opleveren.	Wolf, P. J. (2001). “Principle of Subsidiarity” in Smelser, Neil J.; Baltes, Paul B. (eds.) International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. Amsterdam, Netherlands: Elsevier Ltd. ISBN 978-0-08-043076-8 via Science Direct.
Ondersteuning	Iemand waar nodig hulp geven of bereid zijn om dit te geven. In dit document wordt eronder verstaan dat mensen in de beweging in staat zijn elkaar te helpen met de benodigde middelen.	“Support” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Duurzaamheid	In dit document verwijst duurzaamheid naar de levensvatbaarheid van het in de loop van de tijd en op schaal onderhouden van een systeem of proces. Een voorbeeld van duurzaamheid is de organisatie van Wiki Loves-initiatieven met ondersteuning van vrijwilligersgemeenschappen en verbonden entiteiten. Deze initiatieven zijn meerdere keren gegroeid en hebben een hoge bijdrageverhouding weten te bereiken.	“Sustainability” (2020). Oxford Learner’s Dictionaries. Oxford, UK: Oxford University Press.
Derden	Derden zijn mensen die interactie hebben met een systeem, maar niet degenen die het creëren (de eerste partij) of de personen voor wie het gecreëerd is (de tweede partij). In de Wikimedia-context verwijst het meestal naar degenen die Wikimedia-software gebruiken of ontwikkelen, maar zelf geen deel uitmaken van de Wikimedia-beweging, bijvoorbeeld GLAM-partners die Wikibase gebruiken, bedrijven die op MediaWiki gebaseerde websites draaien of consultants van MediaWiki die voor dergelijke bedrijven werken. Naar alle derden samen wordt meestal verwezen als een ecosysteem, aangezien ze niet als één enkele handelende partij optreden, noch een intentie of gemeenschappelijke strategie delen, maar het gedeelde platform dat ze gebruiken geeft aanleiding tot gedeelde doelen en belangen binnen de Wikimedia-beweging.
Ondervertegenwoordigd	Een groep mensen die in een bepaalde situatie zijn weggelaten of niet zijn vertegenwoordigd op hetzelfde niveau als ze aanwezig zijn in de grotere bevolking. Bijv.: In onze beweging zijn voorbeelden van ondervertegenwoordigde of niet-vertegenwoordigde mensen onder andere: vrouwen in alle taalgemeenschappen, leden van inheemse en LGBTQ+-gemeenschappen. Elke groep mensen is ondervertegenwoordigd in de mate waarin die groep niet deelneemt aan het creëren van kennis.	DeSutter, K. L. (2013). “Minority Students in Teacher Education: Diversifying America’s K-12 Teaching Force” (pp. 501-516). In Wang, Victor X. (ed.) Handbook of Research on Teaching and Learning in K-20 Education. Hershey, Pennsylvania: Information Science Reference. ISBN 978-1-466-64250-8
Bruikbaarheid	Een kenmerk van kwaliteit dat beoordeelt hoe eenvoudig gebruikersinterfaces te leren en te gebruiken zijn door degenen die ze moeten gebruiken. Dit omvat doeltreffendheid, efficiëntie en tevredenheid binnen een gespecificeerde context van gebruik. In onze beweging, en met name in de MediaWiki-software, is de VisualEditor interface beter bruikbaar dan het typen van Wikitext en het instrument voor het vertalen van inhoud geeft ook een goed voorbeeld van hoe de taak van het vertalen van artikelen gemakkelijker te beheren wordt.	Nielsen, J. (2003). Usability 101: Introduction to usability. NNGroup.com. Fremont, California: Nielsen Norman Group Jokela, T., Iivari, N., Matero, J., & Karukka, M. (August 2003). “The standard of user-centered design and the standard definition of usability: analyzing ISO 13407 against ISO 9241-11”. In Proceedings of the Latin American conference on Human-computer interaction (pp. 53-60). ACM.
Gebruikerservaring	Een gevolg van de interne toestand van een gebruiker (aanleg, verwachtingen, behoeften, motivatie, stemming, enz.), de kenmerken van het ontworpen systeem (complexiteit, doel, bruikbaarheid, functionaliteit enz.) en de context (of de omgeving) waarbinnen de interactie plaatsvindt (organisatorische/sociale omgeving, zingeving van de activiteit, vrijwilligheid van het gebruik, enz.). In onze beweging is de gebruikerservaring afhankelijk van het soort betrokkenheid — hetzij als lezer, redacteur of een ander soort bijdrager. De online dimensie ervan wordt beïnvloed door het platformontwerp, de beleidslijnen en regels, en de interacties met anderen. De offline dimensie heeft betrekking op de structuren, rollen en processen die erop van toepassing zijn.	Hassenzahl, M., & Tractinsky, N. (2006). User experience-a research agenda. Behaviour & information technology, 25(2), 91-97.
Wij/we	Het woord “wij/we” in dit document staat altijd voor “wij, de Wikimedia-beweging”. Dit “wij” omvat zowel vrijwilligers, groepen, personeel en organisaties die bijdragen aan de visie van Wikimedia.