منشور جنبش/معرفی
 | This was a historical draft of the Wikimedia Movement Charter. The latest version of the Charter that is up for a global ratification vote from June 25 to July 9, 2024 is available in the main Meta page. We thank the stakeholders of the Wikimedia movement for their feedback and insights in producing this draft. |
جنبش ویکی‌مدیا یک جنبش بین‌المللی و فرهنگی-اجتماعی است که مأموریت آن این است که دانش آزاد را به کل جهان برساند. منشور جنبش ویکی‌مدیا («منشور») ارزش‌ها، حقوق، روابط و مسئولیت‌های متقابل همهٔ شرکت‌کنندگان در مأموریت مشترک این جنبش را تعریف می‌کند. این منشور در مورد کلیهٔ شرکت‌کنندگان فردی و سازمانی، نهادهای جنبش، پروژه‌ها، و فضاهای آنلاین و آفلاین که به‌طور رسمی با جنبش ویکی‌مدیا در ارتباط هستند اعمال می‌شود.
با تعریف جنبش ویکی‌مدیا و ارزش‌های آن، هدف منشور این است که همکاری ذی‌نفعان جنبش را با یکدیگر آسانتر کند. این امر کمک خواهد کرد که:
- حس تعلق را ایجاد کنیم،
- استراتژی مشترکی برای رشد و گسترش دسترسی به دانش آزاد را ارائه دهیم،
- از حقوق حامیان و منافع مالی جنبش محافظت کنیم،
- تصمیم‌گیری را هدایت کنیم، و
- درگیری بین ذی‌نفعان جنبش را کاهش دهیم.
طبق بخش متمم، منشور ممکن است در صورت لزوم اصلاح شود.
ارزش‌ها
جنبش ویکی‌مدیا یک رویکرد واقعی، تأییدپذیر، باز، و فراگیر به دانش دارد. این رویکرد توسط ارزش‌های مشترکی هدایت می‌شود که تمام اقدامات ما بر آن اساس تصمیم‌گیری می‌شود. همهٔ تصمیم‌گیری‌ها باید این ارزش‌های مشترک را منعکس کنند. برای ما اهمیت دارد که جنبش بتواند با تعادل برقرار کردن در سطح جهان، ارزش‌ها را به منظور انجام مأموریت اصلی و توانمندسازی شرکت‌کنندگان در ویکی‌مدیا حفظ کند.
این ارزش‌ها شامل مواردی می‌شوند که قبلاً در خاستگاه ما وجود داشتند و به ارزش‌هایی که برای توسعهٔ آینده‌مان ضروری‌اند گسترش می‌یابند. این ارزش‌ها، اشتراک‌گذاری دانش را به عنوان یک تلاش عمیقاً مشارکتی می‌شناسند.
دانشِ آزاد
جنبش ویکی‌مدیا از مجوز باز برای اشتراک‌گذاری تمام محتوای تولیدی، همهٔ نرم‌افزارهایش و دسترسی به همهٔ پلتفرم‌هایش استفاده می‌کند. برخی از محتوای خارجی نیز تحت مجوزهای متنوع گنجانده شده‌اند. این سازمان متعهد به تعمیق مأموریت خود از طریق گسترش قلمروهای دانش آزاد است و با ادغام اشکال جدید و در حال تکامل جذب و به اشتراک‌گذاری دانش و همچنین تنوع رو به رشد محتوا است.
استقلال
جنبش ویکی‌مدیا می‌کوشد مستقل عمل کند، با مأموریت دانشِ آزاد خود هدایت شود، و با جانبداری مانع نشود. جنبش حاضر نیست در پاسخ به تأثیرات تجاری، سیاسی، پولی یا تبلیغاتی، مأموریت خود را به خطر بیاندازد.
تابعیت و خودسازماندهی
جنبش ویکی‌مدیا تصمیم‌گیری‌ها را به نزدیک‌ترین یا پایین‌ترین سطح ممکن مشارکت می‌سپارد و از پایگاه داوطلبان خود شروع می‌کند. جوامع آنلاین و آفلاین در سراسر جهان عموماً باید از طریق اصل تابعیت برای خود تصمیم بگیرند. حمایت‌کردن از خودگردانی و توانایی خودمختاری، از جنبه‌های حیاتی ارزش‌های جنبش جهانی ماست.
برابری
جنبش ویکی‌مدیا چالش‌های متنوعی در مورد برابری دانش که بسیاری از جوامع دانش آزاد با آن مواجه هستند را به‌رسمیت می‌شناسد و تلاش می‌کند تا آنها را برای غلبه بر اشکال تاریخی، اجتماعی، سیاسی و سایر اشکال نابرابری و نادرست معرفی کند. جنبش اقدامات فعالی را برای ارتقا و دستیابی به برابری در دانش انجام می‌دهد و مقرراتی را برای تخصیص منابع از طریق حاکمیت غیرمتمرکز و توانمندسازی جامعه ایجاد کند.
فراگیری
پروژه‌های ویکی‌مدیا به زبان‌های بسیاری توسعه یافته‌اند که منعکس‌کنندهٔ مناطق و فرهنگ‌های بسیاری است. احترام متقابل به تنوع شرکت‌کنندگان در جنبش اساس همهٔ فعالیت‌ها را تشکیل می‌دهد و از طریق اقداماتی برای حمایت از ایمنی و فراگیری اعمال می‌شود. جنبش ویکی‌مدیا متعهد است که فضای مشترک متنوعی را فراهم کند، که هرکسی که در این مأموریت و ارزش‌ها سهیم است، بتواند با دیگران تحت یک چشم‌انداز مردم‌محور مشارکت کند و فعالیت داشته باشد.
ایمنی
جنبش ویکی‌مدیا رفاه، امنیت و حریم خصوصی شرکت‌کنندگان خود را در اولویت قرار می‌دهد. این جنبش، یک محیط امن را تضمین می‌کند که تنوع، فراگیری، برابری و مشارکت را تقویت می‌کند؛ این موارد برای مشارکت در دانش رایگان در اکوسیستم اطلاعات آنلاین ضروری هستند. اطمینان از ایمنی در فضاهای آنلاین و آفلاین یک اولویت است. این اولویت از طریق اجرا و اجرای آیین‌نامه‌های رفتاری جامع و سرمایه‌گذاری منابع لازم برای حمایت از این فعالیت‌ها پیش می‌رود.
مسئوليت‌پذیری
جنبش ویکی‌مدیا از طریق رهبری جامعه که در پروژه‌های ویکی‌مدیا و نهادهای جنبش نمایندگی می‌شود، خود را مسئول می‌داند. این امر از طریق تصمیم‌گیری شفاف، گفتگو، اطلاع‌رسانی عمومی، گزارش فعالیت‌ها، و حمایت از مسئولیت مراقبتی اجرا می‌شود.
تاب‌آوری
جنبش ویکی‌مدیا از طریق نوآوری و آزمایش رشد می‌کند و دائماً دربارهٔ اینکه یک پلت‌فرم دانش آزاد چه می‌تواند باشد، دیدگاه خود را بروز می‌کند. این جنبش استراتژی‌ها و شیوه‌های مؤثری را دنبال می‌کند و از شواهد مبتنی بر معیارهای معنادار برای حمایت و هدایت آنها در صورت امکان استفاده می‌کند.