منشور جنبش
جنبش ویکی‌مدیا یک جنبش بین‌المللی و فرهنگی-اجتماعی است که هدف آن ارائهٔ دانش رایگان به کل جهان است. منشورِ جنبش ویکی‌مدیا («منشور») ارزش‌ها، اصول، و مبنای سیاست‌گذاری ساختارهای جنبش ویکی‌مدیا، از جمله نقش‌ها و مسئولیت‌های نهادهای موجود و جدید، و نهادهای تصمیم‌گیرنده در دیدگاه مشترک دانش آزاد را بیان می‌کند. این منشور برای همه و هر چیزی که به طور رسمی با جنبش ویکی‌مدیا مرتبط است، اعمال می‌شود: همهٔ افراد و نهادهای شرکت‌کننده، سازمان‌های جنبش، پروژه‌ها، و فضاهای آنلاین و آفلاین.
هدف این منشور با تعریف جنبش ویکی‌مدیا و ارزش‌های آن، تسهیل همکاری ذینفعان با یکدیگر به‌گونه‌ای است که دیدگاه جنبش ویکی‌مدیا را تقویت می‌کند. این امر کمک خواهد کرد:
- ایجاد استراتژی برای رشد، گسترش، و امکانات آینده برای تضمین ایجاد مستمر و در دسترس بودن دانش رایگان؛
- هدایت تصمیم‌گیری؛
- کاهش تعارض و ترویج هماهنگی و تعامل سازنده بین ذینفعان
- حفاظت از حقوق اهداکنندگان و منافع مالی نهادهای مختلف متشکل از جنبش ویکی‌مدیا؛ و
- ایجاد حس تعلق.
این منشور ممکن است در صورت نیاز، بنا بر بخش اصلاح، مورد تصحیح قرار گیرد.
اصول و ارزش‌های جنبش ویکی‌مدیا
جنبش ویکی‌مدیا مبتنی بر یک رویکرد واقعی، قابل تأیید، باز و فراگیر برای اشتراک‌گذاری دانش است و از آن استفاده می‌کند. تمام تصمیم‌گیری‌ها در سراسر جنبش ویکی‌مدیا باید بر اساس و منعکس‌کنندهٔ این اصول و ارزش‌های مشترک انجام شوند.
این اصول مشترک شامل مواردی است که از قبل در منشأ جنبش ویکی‌مدیا وجود داشته - مجوز آزاد و باز، خودسازماندهی و همکاری، و اطلاعات فکت‌محور و قابل تأیید - و به آن ارزش‌های مشترکی که برای توسعهٔ آیندهٔ ما ضروری هستند افزوده می‌شوند. این اصول و ارزش‌ها، به‌اشتراک‌گذاری دانش را به عنوان یک تلاش عمیقاً مشارکتی می‌شناسند.
جنبش ویکی‌مدیا جنبشی متنوع است، اما این جنبش سه اصل اساسی را در بر می‌گیرد. این اصول اساسی عبارتند از:
مجوز آزاد و باز
جنبش ویکی‌مدیا از مجوز باز برای به‌اشتراک گذاشتن هر چیزی که تولید می‌کند، شامل متن، رسانه، داده‌ها و نرم‌افزار، برای استفاده، توزیع و بهبود بیشتر استفاده می‌کند. برخی از محتوای خارجی به‌اشتراک گذاشته‌شده تحت انواع مجوزها نیز برای استفاده تحت مجوز باز در دسترس هستند. جنبش ویکی‌مدیا متعهد به تعمیق دیدگاه خود از طریق گسترش قلمرو دانش آزاد، با ادغام اشکال جدید و در حال تکامل دانش، و با افزایش تنوع محتوا است.
خودسازماندهی و همکاری
جنبش ویکی‌مدیا مبتنی بر رهبری توزیع‌شده است. جنبش ویکی‌مدیا که با پایهٔ داوطلبان شروع می‌شود، اکثریت قریب به اتفاق تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها را به اعضای فردی و نهادی در نزدیک‌ترین یا پایین‌ترین سطح مشارکت ممکن واگذار می‌کند. جوامع آنلاین و آفلاین در سراسر جهان عموماً از طریق اصل تابعیت برای خود تصمیم می‌گیرند. جنبش ویکی‌مدیا از خلاقیت، مسئولیت‌پذیری و همکاری در حل مشکلات و اجرای ارزش‌های این منشور استقبال می‌کند.
داده‌های فکت‌محور و قابل تأیید
هدف محتوای جنبش ویکی‌مدیا بازنمایی واقعیت است. تعاریف سرشناسی یا بی‌طرفی ممکن است در بخش‌های مختلف جنبش ویکی‌مدیا متفاوت باشند، اما هدف، ارائهٔ دانش با کیفیت بالا است. جنبش ویکی‌مدیا، منابع، بررسی همتایان و اجماع را گرامی می‌دارد. جنبش ویکی‌مدیا فعالانه از هرگونه سوگیری، شکاف دانش، و اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده اجتناب می‌کند.
علاوه بر سه اصل اساسی، این منشور ارزش‌هایی را که در حکمرانی خوب نقش اساسی دارند، به رسمیت می‌شناسد. این ارزش‌ها عبارتند از:
خودمختاری
جنبش ویکی‌مدیا می‌کوشد تا با تمرکز و هدایت بینش دانش آزادِ خود، و بدون هیچگونه مانعی نسبت به جانبداری یا طرفداری، مستقل عمل کند. جنبش ویکی‌مدیا اجازه نمی‌دهد تا تأثیرات تجاری، سیاسی، مالی یا تبلیغاتی، چشم‌انداز آن را به هر نحوی به خطر بیندازند.
برابری
جنبش ویکی‌مدیا ادغان دارد که بسیاری از جوامع و اعضای آنها با چالش‌های گوناگونی برای برابری دانش روبرو هستند. جنبش ویکی‌مدیا تلاش می‌کند تا این جوامع و اعضای آنها را برای غلبه بر گونه‌های تاریخی، اجتماعی، سیاسی و سایر اَشکال نابرابری دانش توانمند کند. جنبش ویکی‌مدیا اقدامات فعالی مانند تخصیص منابع برای ترویج و دستیابی به برابری در دانش از طریق حکومت‌داری غیرمتمرکز و توانمندسازی جامعه را انجام می‌دهد.
فراگیری
پروژه‌های ویکی‌مدیا به زبان‌های بسیاری توسعه یافته‌اند که منعکس‌کنندهٔ مناطق و فرهنگ‌های بسیاری است. همهٔ فعالیت‌ها بر اساس احترام متقابل به تنوع شرکت‌کنندگان در جنبش ویکی‌مدیا است. این احترام از طریق اقداماتی برای حمایت از ایمنی و شمولیت اعمال می‌شود. جنبش ویکی‌مدیا فضای مشترک متنوعی را فراهم می‌کند، که همهٔ کسانی که در دیدگاه و ارزش‌های جنبش ویکی‌مدیا سهیم هستند، می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند و در آن ایفای نقش کنند. این فضای فراگیر، دسترسی را از طریق فناوری کمکی برای نیازهای ویژه متنوع ارتقا می‌دهد.
امنیت
جنبش ویکی‌مدیا رفاه، امنیت، و حریم خصوصی مشارکت‌کنندگانش را در اولویت قرار می‌دهد. جنبش ویکی‌مدیا به‌دنبال تضمین محیطی امن است که تنوع، شمول، برابری، و همکاری را که برای مشارکت در دانش رایگان در اکوسیستم اطلاعات آنلاین ضروری است، تقویت می‌کند. این موضوع، یکی از اولویت‌های جنبش ویکی‌مدیاست که به‌دنبال تضمین ایمنی در فضاهای آنلاین و آفلاین باشد. این اولویت با پیاده‌سازی و اجرای آیین‌نامه‌های رفتاری جامع و سرمایه‌گذاری منابع لازم برای حمایت از این فعالیت‌ها پیش می‌رود.
مسئوليت
جنبش ویکی‌مدیا خود را از طریق رهبری جامعه که در پروژه‌های ویکی‌مدیا و سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا نمایندگی می‌کنند، مسئول می‌داند. این پاسخگویی از طریق تصمیم‌گیری شفاف، گفتگو، اطلاع‌رسانی عمومی، گزارش فعالیت‌ها، و حمایت از مسئولیت مراقبت اجرا می‌شود.
تاب‌آوری
جنبش ویکی‌مدیا از طریق نوآوری و آزمایش رشد می‌کند، و دائماً دیدگاه خود را دربارهٔ اینکه یک پلتفرم دانش آزاد می‌تواند باشد، تجدید می‌کند، در حالی که به ارزش‌ها و اصول این منشور احترام می‌گذارد. جنبش ویکی‌مدیا استراتژی‌ها و شیوه‌های مؤثری را برای تحقق چشم‌انداز خود دنبال می‌کند و در صورت امکان از این استراتژی‌ها و شیوه‌ها با شواهد مبتنی بر معیارهای معنادار حمایت می‌کند.
مشارکت‌کنندگان فردی
مشارکت‌کنندگان منفرد، هستهٔ اصلی جنبش ویکی‌مدیا هستند. مشارکت‌کنندگان به‌عنوان افراد، دارای استقلال هستند تا با دانش، تخصص، زمان و انرژی خود، چه آنلاین و چه آفلاین، در چشم‌انداز و فعالیت‌های جنبش ویکی‌مدیا مشارکت کنند. مشارکت‌کنندگان محتوا را ایجاد و مدیریت می‌کنند؛ کارهای مدیریتی را سر و سامان می‌دهند؛ در کمیته‌های داوطلبانه شرکت می‌جویند؛ رویدادها را سازماندهی می‌کنند؛ و در فعالیت‌های دیگر در جنبش ویکی‌مدیا شرکت دارند.
داوطلبان
افرادی که در سمت‌های داوطلبانهٔ خود فعالیت می‌کنند، برای این تلاش‌ها حقوق و کارمزدی دریافت نمی‌کنند. با این حال، داوطلبان ممکن است به اشکال مختلف دیگر مورد تقدیر یا حمایت قرار گیرند. مشارکت داوطلبانه تحت تأثیر دسترسی به منابع و سایر موانع است.
مشارکت‌کنندگان فردی و سایر داوطلبان بر اساس اولویت‌های شخصی به فعالیت‌های فردی یا جمعی در جنبش ویکی‌مدیا متعهد می‌شوند و باید در صورت امکان برای شرکت در آن اختیار داشته باشند.
حقوق
- داوطلبان حق دارند از آزار و اذیت محافظت شوند (به عنوان مثال آیین‌نامهٔ فراگیر رفتاری (UCoC)، اصل مراقبت) در وبگاه‌های جنبش ویکی‌مدیا، و همچنین در رویدادهای آنلاین و حضوری که توسط هر نهاد جنبش ویکی‌مدیا میزبانی می‌شوند.
- داوطلبان حق دارند در پروژه‌ها و جوامع به شیوه‌ای عادلانه شرکت کنند. همهٔ مشارکت‌کنندگان و سایر داوطلبان حق دارند در صورت صلاحدید و در صورت تمایل، در فعالیت‌شان وقفه داشته باشند یا مشارکت را متوقف کنند.
مسئولیت‌ها
- همهٔ مشارکت‌کنندگان و سایر داوطلبان باید در حین مشارکت و انجام فعالیت‌های داوطلبانه، از سیاست‌های جنبش ویکی‌مدیا که در مورد آنها اعمال می‌شود، پیروی کنند.
- همهٔ مشارکت‌کنندگان و سایر داوطلبان مسئول اقدامات خود و پاسخگوی مشارکت‌های خود در پروژه‌های ویکی‌مدیا هستند.
جوامع ویکی‌مدیا
اجتماعات جنبش ویکی‌مدیا، گروه‌هایی از افراد هستند که به‌صورت آنلاین و آفلاین در ایجاد و پیشبرد چشم‌انداز جنبش ویکی‌مدیا مشارکت می‌کنند. چنین جوامعی شامل شرکت‌کنندگان منفرد، کارکنان حقوق‌بگیر و نمایندگانی از سازمان‌های شریک هستند که با چشم‌انداز جنبش ویکی‌مدیا همسو هستند. جوامع جنبش ویکی‌مدیا شامل، اما نه محدود به، جوامع پروژه، جوامع جغرافیایی، جوامع زبانی، و جوامع فناوری/توسعه‌دهنده هستند. جنبش ویکی‌مدیا با کار جمعی و فردی و عضویت جوامعش شکل گرفته، توسعه یافته و تداوم یافته است.
اجتماعات پروژهٔ ویکی‌مدیا در ایجاد سیاست‌ها برای پروژه‌های فردی خود استقلال دارند، تا زمانی که این سیاست‌ها با این منشور و چارچوب سیاست‌های جهانی مطابقت داشته باشد.[1] این استقلال به افراد و جوامع اجازه می‌دهد تا رویکردهای اجتماعی و فناوری جدید را آزمایش و توسعه دهند. انتظار می‌رود این انجمن‌ها باز باشند[2] در مورد حکمرانی، فرآیندها و فعالیت‌های آنها، به‌طوری که همهٔ افراد در جنبش ویکی‌مدیا بتوانند به عنوان یک جامعهٔ جهانی با یکدیگر همکاری کنند. به شیوه‌ای منصفانه و بی‌طرفانه تقریباً تمام تصمیمات اتخاذشده در مورد پروژه‌های ویکی‌مدیا توسط مشارکت‌کنندگان داوطلب، چه به‌صورت فردی یا به‌عنوان گروه‌های علاقه‌مند گرفته می‌شود.[3]
حقوق
- اجتماعات پروژهٔ ویکی‌مدیا کنترل ویرایشی محتوا در پروژه‌های ویکی‌مدیای خود را دارند. چارچوب سیاست‌های جهانی، از جمله شرایط استفاده برای وب‌سایت‌های پروژهٔ ویکی‌مدیا، این کنترل ویرایشی را ایجاد می‌کند.
- اجتماع‌های ویکی‌مدیا مسئول توسعهٔ فرآیندهای حل اختلاف و تعدیل خود در چارچوب سیاست‌های جهانی و مطابق با آن هستند.[4]
مسئولیت‌ها
- اجتماع‌های جنبش ویکی‌مدیا باید مشارکت در فعالیت‌ها و حکمرانی خود را تشویق کنند. هر کسی که به سیاست‌های جهانی پایبند است و علاقه، زمان و مهارت کافی دارد، باید تشویق شود که در آن شرکت کند.
- اجتماع‌های جنبش ویکی‌مدیا باید در حکمرانی و اجرای سیاست‌ها منصفانه و عادلانه عمل کنند تا چشم‌انداز جنبش ویکی‌مدیا را محقق کنند و سلامت کلی خود را حفظ کنند.
- خط‌مشی‌ها و دستورالعمل‌های انجمن‌های جنبش ویکی‌مدیا باید به‌راحتی در دسترس و قابل اجرا باشند.
ارگان‌های جنبش ویکی‌مدیا
داوطلبان و اجتماعات جنبش ویکی‌مدیا سازمان‌هایی را برای حمایت و هماهنگی فعالیت‌های خود تشکیل می‌دهند. در این منشور، از این سازمان‌ها به عنوان نهادهای جنبش ویکی‌مدیا یاد می‌شود که شامل سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا، بنیاد ویکی‌مدیا و شورای جهانی می‌شود. شورای جهانی و بنیاد ویکی‌مدیا بالاترین نهادهای حاکمیتی هستند، هر دو با اهداف و مسئولیت‌های خاص خود.
به‌منظور اینکه مشارکت‌کنندگان کم‌منابع و کم‌نماینده بتوانند به طور معناداری در پروژه‌های ویکی‌مدیا و سایر فعالیت‌های جنبش ویکی‌مدیا شرکت کنند، جوامع ویکی‌مدیا و نهادهای جنبش باید به دنبال کاهش موانع مشارکت باشند. نهادهای جنبش ویکی‌مدیا هیچ کنترلی بر روی پروژه‌ها یا حوزه‌های محتوایی خاص ندارند. همهٔ نهادهای جنبش ویکی‌مدیا مسئولیت مراقبت نسبت به جوامع ویکی‌مدیایی که با آنها کار می‌کنند، دارند.
مکانیزم حل اختلاف مستقل برای حل تعارضاتی ایجاد می‌شود[5] که مکانیسم‌های موجود جنبش ویکی‌مدیا قادر به حل آنها نیستند، یا جایی که طرف‌های درگیر در آن هستند. به دلایلی خارج از کنترل خود قادر به انجام چنین تصمیماتی نیستند. در صورت عدم وجود این مکانیسم، بنیاد ویکی‌مدیا یا نمایندهٔ منتخب آن، این مسئولیت را بر عهده خواهد گرفت.
نهادهای جنبش ویکی‌مدیا
سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا گروه‌های سازمان‌یافته‌ای هستند که برای ایجاد شرایطی برای شکوفایی دانش آزاد و باز در یک زمینهٔ جغرافیایی یا موضوعی معین وجود دارند. سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا در راستای دیدگاه‌های جنبش ویکی‌مدیا عمل می‌کنند و شامل وابستگان ویکی‌مدیا، مرکزها و سایر گروه‌هایی هستند که شورای جهانی[6] یا کمیته‌های منصوب آن به طور رسمی به رسمیت شناخته شده است.
نهادهای جنبش ویکی‌مدیا مشتمل بر چهار نوع مختلف هستند:
- چپترهای ویکی‌مدیا زیرمجموعه‌هایی هستند که سازمان‌های مستقلی محسوب می‌شوند که برای حمایت و ترویج پروژه‌های ویکی‌مدیا در یک منطقهٔ جغرافیایی مشخص تأسیس شده‌اند.
- سازمان‌های موضوعی ویکی‌مدیا زیرمجموعه‌هایی هستند که سازمان‌های مستقلی هستند که برای حمایت و ترویج پروژه‌های ویکی‌مدیا در یک موضوع یا حوزهٔ خاص تأسیس شده‌اند.
- گروه‌های کاربری ویکی‌مدیا زیرمجموعه‌های ساده و انعطاف‌پذیری هستند که می‌توانند بر اساس منطقه یا موضوع سازماندهی شوند.
- مراکز ویکی‌مدیا سازمان‌هایی هستند که توسط نهادهای وابسته برای منطقه یا موضوعی خاص تشکیل شده‌اند[7] که پشتیبانی، همکاری و هماهنگی را انجام می‌دهند.
سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا روشی کلیدی هستند که در آن اجتماعات جنبش ویکی‌مدیا می‌توانند در درون جنبش ویکی‌مدیا برای ارائهٔ فعالیت‌ها و تلاش‌های مشترک سازماندهی شوند. سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا ممکن است افراد حرفه‌ای را برای حمایت از مأموریت سازمان و همچنین دیدگاه دانش آزاد استخدام کنند. اغلب، این حمایت از طریق تقویت و حمایت از کار داوطلبان انجام می‌شود.
حاکمیت
با هدایت ارزش‌های جنبش، اصول تصمیم‌گیری، و استانداردهای ایجادشده توسط شورای جهانی، بدنهٔ یک سازمان جنبش ویکی‌مدیا می‌تواند ترکیب و حکمرانی خود را بر اساس زمینه و نیازها تصمیم‌گیری کند که در آن فعالیت می‌کند. تصمیم‌گیرنده در یک سازمان جنبش ویکی مدیا، هیئت مدیره یک سازمان یا یک ارگان مشابه است و در برابر گروهی که آن هیئت یا نهاد مشابه نمایندگی می‌کند - برای مثال، بدنهٔ اعضای آن، پاسخگو است.
مسئولیت‌ها
مسئولیت‌های سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا عبارتند از:
- ترویج پایداری اجتماعات جنبش ویکی‌مدیا که هیئت عضویت قصد حمایت از آنها را دارد.
- تسهیل شمول، برابری، و تنوع در اجتماع خود؛
- حمایت از آیین‌نامهٔ فراگیر رفتاری (UCoC)؛ و
- توسعهٔ مشارکت‌ها و همکاری‌ها در حوزه‌های مورد علاقهٔ خود.
به دلایل متعدد، از جمله تخصیص منابع در جنبش ویکی‌مدیا، سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا باید با ارائهٔ گزارش‌هایی در دسترس عموم، کار و فعالیت‌های خود را شفاف کنند.
سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا می‌توانند پایداری مالی خود را از طریق تولید درآمد بیشتر توسعه دهند و بدین ترتیب ظرفیت کلی جنبش ویکی‌مدیا را افزایش دهند. در صورت لزوم، چنین تلاش‌هایی برای درآمدزایی باید با سایر نهادهای جنبش ویکی‌مدیا، از جمله بنیاد ویکی‌مدیا و شورای جهانی هماهنگ شود.
بنیاد ویکی‌مدیا
بنیاد ویکی مدیا (WMF) سازمانی غیرانتفاعی است که به عنوان مباشر و پشتیبان اصلی پلتفرم‌ها و فناوری جنبش ویکی‌مدیا و دانش رایگان عمل می‌کند. مأموریت بنیاد ویکی‌مدیا، توانمندسازی و مشارکت‌دادن افراد در سراسر جهان و در سطح جهانی برای جمع‌آوری و توسعهٔ محتوای آموزشی تحت مجوز رایگان یا در مالکیت عمومی، و همچنین انتشار مؤثر آن است.
بنیاد ویکی‌مدیا باید کار خود را با جهت استراتژیک و استراتژی جهانی شورای جهانی هماهنگ کند. به دنبال ارزش‌های جنبش و اصول تصمیم‌گیری و مأموریت بنیاد ویکی‌مدیا، انتظار می‌رود بنیاد ویکی‌مدیا به رهبری توزیع‌شده و مسئولیت‌ها در سراسر جنبش ویکی‌مدیا کمک کند. به همین دلایل، از بنیاد ویکی‌مدیا نیز انتظار می‌رود که در جهت توزیع عادلانه منابع، مانند منابعی که توسط شورای جهانی با مشورت با سهامداران ایجاد شده است، کار کند.
حاکمیت
بنیاد ویکی‌مدیا با هدایت ارزش‌های جنبش و اصول تصمیم‌گیری می‌تواند ترکیب و حاکمیت خود را مطابق با این منشور، و زمینه و نیازهایی که در آن فعالیت می‌کند، تصمیم‌گیری کند. بنیاد ویکی‌مدیا از نزدیک با شورای جهانی همکاری می‌کند، به ویژه در مورد موضوعاتی که تأثیر جهانی یا گستردهٔ جنبش بر جنبش ویکی‌مدیا دارد.
مسئولیت‌ها
مسئولیت‌های بنیاد ویکی‌مدیا شامل موارد زیر است، اما محدود به آنها نیست:
- فعال نگه‌داشتن پروژه‌های ویکی‌مدیا، که شامل میزبانی، توسعه، و نگهداری نرم‌افزارهای اصلی است؛ تنظیم شرایط استفاده و سایر سیاست‌های گسترده در سراسر جنبش؛ اجرای کمپین‌های جمع‌آوری کمک‌های مالی؛ احترام و حمایت از استقلال جامعه و نیازهای ذینفعان؛ و مشارکت در هر اقدام دیگری به گونه‌ای که پروژه‌های ویکی‌مدیا به‌راحتی در دسترس و مطابق با دیدگاه‌ها در دسترس باشند.
- حمایت از فعالیت‌های برنامه‌ای برای جنبش ویکی‌مدیا؛ و
- تعهدات قانونی، از جمله سرپرستی برند ویکی‌مدیا؛ ارائهٔ سیاست‌هایی که ساختاری را فراهم می‌کند تا پروژه‌ها بتوانند اجرا شوند؛ حصول اطمینان از انطباق قانون؛ مقابله با تهدیدات قانونی؛ و افزایش ایمنی داوطلبان
شورای جهانی
شورای جهانی[8] یک نهاد تصمیم‌گیری مشارکتی و نماینده است که طیف‌های مختلف را گرد هم می‌آورد، دیدگاه‌هایی برای پیشبرد چشم‌انداز جنبش ویکی‌مدیا. شورای جهانی در کنار بنیاد ویکی‌مدیا و سایر سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا فعالیت می‌کند تا محیطی فراگیر و مؤثر برای جنبش ویکی‌مدیا به‌عنوان یک کل و برای همهٔ ذیفعان درگیر ایجاد کند.
هدف
شورای جهانی به عنوان انجمنی عمل می‌کند که در آن دیدگاه‌های مختلف جنبش ویکی‌مدیا به هم نزدیک می‌شوند و در نتیجه، نقشی محوری در شکل‌دهی مسیر آیندهٔ جنبش ویکی‌مدیا ایفا می‌کنند. شورای جهانی به دنبال اطمینان از ارتباط و تأثیر مستمر جنبش ویکی‌مدیا در جهانی در حال تغییر از طریق برنامه‌ریزی استراتژیک، پشتیبانی از سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا، توزیع منابع و پیشرفت فناوری است.
زمانی که طیف وسیعی از صداها و تجربیات از سراسر جنبش ویکی‌مدیا نمایندگی و در بالاترین سطوح تصمیم‌گیری شرکت می‌کنند، تصمیم‌ها آگاهانه‌تر هستند و نیازها و اولویت‌های جامعهٔ جهانی را منعکس می‌کنند. شورای جهانی با انتخاب و گزینش اکثریت اعضای شورای جهانی از پایگاه داوطلبانهٔ جنبش ویکی‌مدیا، حس مالکیت و اعتماد قوی‌تری را تقویت می‌کند، در حالی که در راستای دیدگاه جنبش ویکی‌مدیا از دانش آزاد کار می‌کند. برای حمایت از شمول و ارائهٔ دیدگاه‌های گوناگون، عضویت شورای جهانی نباید تحت سلطهٔ هیچ جمعیت خاصی، از جمله، اما نه محدود به، هر جمعیت زبانی، جغرافیایی، یا مبتنی بر پروژه باشد.
حاکمیت
با هدایت ارزش‌های جنبش و اصول تصمیم‌گیری، بدنهٔ شورای جهانی می‌تواند ترکیب و حکمرانی خود را مطابق با زمینه و نیازهایی که شورای جهانی در آن فعالیت می‌کند، تصمیم‌گیری کند. شورای جهانی همچنین در مورد جزئیات رویه های خود تصمیم می‌گیرد. این رویه‌ها شامل، اما محدود به موارد زیر نیست: ساختار شورای جهانی، عضویت، فرآیندهای تصمیم‌گیری، مسئولیت‌ها و مسئولیت‌پذیری، و مکانیسم‌هایی برای گنجاندن صداهای جدید و کمتر شنیده‌شده.
کارکردها
شورای جهانی بر چهار کارکرد و حوزهٔ تصمیم‌گیری متمرکز است که تأثیر مستقیمی بر جامعهٔ جنبش ویکی‌مدیا و ذینفعان دارد. شورای جهانی دارای اختیار تصمیم‌گیری در مورد تمام وظایف خود است که توسط این منشور تعیین شده است. اعضای شورای جهانی در قبال تصمیمات و اقدامات شورای جهانی از طریق فرآیند انتخاب و گزینش پاسخگو هستند.
شورای جهانی، هیئت شورای جهانی را انتخاب می‌کند که وظیفه‌اش هماهنگی است[9] و نمایندگی شورای جهانی مطابق با این منشور و تصمیمات شورای جهانی. هیئت شورای جهانی تأسیس و فعالیت کمیته‌های شورای جهانی و عضویت آنها را تأیید می‌کند. این کمیته‌های شورای جهانی ترکیب و روش‌های عملکرد خود را تعیین می‌کنند و می‌توانند اعضای دیگری را که عضو شورای جهانی نیستند برای مشارکت در کار خود منصوب کنند. شورای جهانی دارای حداقل چهار کمیته است که به صورت جداگانه مسئول هر یک از چهار وظیفهٔ مندرج در این منشور هستند.
برنامه‌ریزی استراتژیک
شورای جهانی مسئول توسعهٔ استراتژیک بلندمدت[10] در جهت جنبش ویکی‌مدیا است. جهت استراتژیک به عنوان پایه‌ای برای تصمیمات اتخاذشده توسط شورای جهانی و به‌عنوان راهنمایی برای اولویت‌بندی ابتکارات برای دستیابی به اهداف استراتژیک عمل خواهد کرد. انتظار می‌رود همهٔ نهادهای جنبش ویکی‌مدیا از جهت استراتژیک ایجادشده توسط شورای جهانی حمایت کنند و آن را در برنامه‌ها و فعالیت‌های خود بگنجانند. بر اساس چنین جهت‌گیری استراتژیک، شورای جهانی همچنین اولویت‌های استراتژیک جهانی سالانهٔ توصیه‌شده را برای جنبش ویکی‌مدیا ایجاد می‌کند. شورای جهانی جهت‌گیری استراتژیک را با مشورت با همهٔ ذینفعان در داخل و خارج از جنبش ویکی‌مدیا توسعه می‌دهد.
حمایت از نهادهای جنبش ویکی‌مدیا
شورای جهانی استانداردهایی را برای عملکرد وابستگان ویکی‌مدیا[11] و مراکز ویکی‌مدیا ایجاد می‌کند. برای دستیابی به این هدف، شورای جهانی و کمیتهٔ آن فرآیندهای به رسمیت‌شناسی/ به رسمیت‌نشناسی این نهادهای وابسته و مراکز را ایجاد و بر آن نظارت می‌کنند؛[12] تلاش برای اطمینان از اینکه نهادهای جنبش ویکی‌مدیا با استانداردهای سازمانی مطابقت دارند. تسهیل حل تعارض برای حفظ روابط مشارکتی و محترمانه در جنبش ویکی‌مدیا؛ و دسترسی به منابع (مالی، انسانی، دانش، و غیره) را برای حمایت عادلانه‌تر و توانمندسازی جوامع جنبش ویکی‌مدیا ساده کنید.
توزیع منابع
شورای جهانی استانداردها و دستورالعمل‌ها را برای توزیع عادلانه وجوه ایجاد کرده و به‌طور دوره‌ای در جنبش ویکی‌مدیا در راستای جهت‌گیری استراتژیک بازبینی می‌کند.[13] این استانداردها و دستورالعمل‌ها باید با اصول تصمیم‌گیری مطابقت داشته باشد. علاوه بر این، شورای جهانی و کمیته‌های آن توزیع کمک مالی را به جوامع جنبش ویکی‌مدیا و سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا تعیین می‌کنند. تعیین اهداف و معیارهای گسترده حرکت مطابق با اولویت های تعیین شده در جهت استراتژیک؛ تعیین تخصیص بودجه منطقه ای، موضوعی و دیگر. و نتایج برنامه‌ای جهانی را بررسی کنید.[14]
پیشرفت فناوری
شورای جهانی بین ذینفعان مختلف متمرکز بر فناوری جنبش ویکی‌مدیا هماهنگی می‌کند،[15] و مشاوره و راهنمایی در مورد پیشرفت فناوری ارائه می‌دهد. شورای جهانی به بنیاد ویکی‌مدیا در اولویت‌بندی تغییرات فن‌آوری کمک می‌کند و به آن مشاوره می‌دهد،[16] از جمله افتتاح یا بسته شدن پروژه های زبان ویکی مدیا، و به جنبش گسترده ویکی مدیا کمک می کند اولویت های تکنولوژیکی را همانطور که تعیین شده است درک کند. در جهت استراتژیک. شورای جهانی این وظایف را با همکاری نهادهای جنبش ویکی‌مدیا و مشارکت‌کنندگان فنی آنلاین انجام خواهد داد.[17][18]
ایجاد اولیه و گسترش آینده
اولین شورای جهانی بیست و پنج عضو خواهد داشت. از این میان، دوازده عضو توسط جامعهٔ ویکی‌مدیا خواهند شد، هشت عضو از طریق وابستگان ویکی‌مدیا انتخاب خواهند شد، و یک عضو نیز توسط بنیاد ویکی‌مدیا؛ و چهار عضو باقیمانده مستقیماً توسط شورای جهانی به منظور افزایش تخصص و تنوع در اعضای آن منصوب خواهند شد.
شورای جهانی بیست درصد (۲۰٪) از اعضای خود را برای عضویت در هیئت مدیرهٔ شورای جهانی انتخاب می‌کند.
شورای جهانی با تجارب به‌دست‌آمده از راه‌اندازی و فرآیندهای اولیهٔ خود، عملکردها و مکانیسم‌های داخلی را به منظور نوآوری، انطباق و رشد به‌عنوان یک نهاد جنبش ویکی‌مدیا بررسی خواهد کرد. حداقل هر ۳ سال یک بار:
- شورای جهانی، با همکاری ذینفعان جنبش ویکی‌مدیا، ارزیابی عملکرد آن را انجام می‌دهد. این ارزیابی شامل بررسی این موضوع خواهد بود که آیا گسترش وظایف شورای جهانی و حوزهٔ تصمیم‌گیری آن در دورهٔ شورای جهانی بعدی مطلوب و امکان‌پذیر است یا خیر.
- شورای جهانی نیازهای جنبش ویکی‌مدیا را بررسی می‌کند تا تعیین کند که آیا تعداد اعضای فعلی شورای جهانی با مسئولیت‌های آن سازگار است یا خیر. شورای جهانی ممکن است تصمیم بگیرد که در نتیجهٔ این بررسی، اندازهٔ خود را افزایش یا کاهش دهد. شورای جهانی می تواند حداکثر ۱۰۰ عضو داشته باشد.
- اگر شورای جهانی و سایر ذینفعان تصمیم بگیرند که اندازهٔ اعضای شورای جهانی را افزایش دهند تا به تدریج پایگاه وسیع‌تری از تنوع و تجربه ایجاد کنند، ممکن است این کار را در فواصل زمانی حداکثر ۲۵ عضو دیگر هر ۱۸ ماه انجام دهد تا زمانی که شورای جهانی به ۱۰۰ نفر برسد.
متمم
این منشور به‌گونه‌ای طراحی شده است که سال‌ها دوام بیاورد. به همین دلیل، به استثنای مواردی که در زیر آمده است، اصلاحات این منشور فقط در شرایط فوق‌العاده انجام می‌شود.
دسته‌بندی متمم‌ها
- اصلاحات جزئی.
- اصلاحات املایی و دستوری که معنی یا مقصود این منشور را تغییر نمی دهد.
- تغییرات این منشور که فقط بر فرآیندهای کاری شورای جهانی تأثیر می‌گذارد.
- تغییرات این منشور که:
- اصلاح مسئولیت‌های کلی و عضویت شورا.
- تغییر ارزش‌های جنبش ویکی‌مدیا، یا مسئولیت‌ها و حقوق مشارکت‌کنندگان، پروژه‌ها، نهادهای وابسته، مرکزها، بنیاد ویکی‌مدیا، سازمان‌های آیندهٔ جنبش ویکی‌مدیا، و جنبش گسترده‌تر ویکی‌مدیا.
- تغییرات پیشنهادشده توسط جنبش ویکی‌مدیا.
| دستهٔ متمم | فرایند | تغییر نهاد تایید | توضیحات |
| ۱ | حمایت ۵۵ درصدی از تغییر پیشنهادی | هیئت شورای جهانی | |
| ۲ | حمایت ۵۵ درصدی از تغییر پیشنهادی | شورای جهانی | توصیهٔ مشورت با اجتماع |
| ۳ | رأی سراسری جنبش، حمایت ۵۵ درصدی از تغییر | جنبش ویکی‌مدیا | مکانیسم رأی‌گیری برای پیگیری روند تصویب تا حد امکان، از جمله رأی حمایت از هیئت امنای بنیاد ویکی‌مدیا |
| ۴ | پیشنهادها باید معیار را داشته باشند تا به رأی‌گیری بروند. رأی سراسری جنبش، حمایت ۵۵ درصدی از تغییر | جنبش ویکی‌مدیا | مکانیسم رأی‌گیری برای پیگیری روند تصویب تا حد امکان، از جمله رأی حمایت از هیئت امنای بنیاد ویکی‌مدیا |
فرآیند پیشنهاد اصلاحات منشور جنبش ویکی‌مدیا
هیئت شورای جهانی می‌تواند اصلاحاتی را در رده‌های ۱، ۲، و ۳ پیشنهاد کند. اصلاحات ردهٔ ۴ باید معیارهای خاصی را برآورده کنند، از جمله حمایت عمومی به منظور آغاز فرآیند رأی‌گیری اصلاحیه. شورای جهانی مسئول طراحی فرآیند با مشورت اجتماع ویکی‌مدیا است.
شورای جهانی باید یک کمیتهٔ مستقل برای مدیریت رأی‌گیری در مورد اصلاحیه‌های رده‌های ۳ و ۴ تعیین کند. شورای جهانی ممکن است معیارهای واجد شرایط بودن رأی را برای وابستگان و رأی‌دهندگان فردی تعریف کند، یا ممکن است این مسئولیت را به کمیتهٔ مستقل محول کند.
تصویب
منشور پس از رأی‌گیری که نتیجهٔ زیر را داشته باشد تصویب و لازم‌الاجرا می‌شود:
- ۵۵٪ پشتیبانی از نهادهای وابستهٔ ویکی‌مدیا، با این شرط که حداقل نیمی (۵۰٪) از وابستگان واجد شرایط، در رأی‌گیری شرکت کنند.
- ۵۵٪ حمایت از رأی‌دهندگان فردی شرکت‌کننده،[19] با حداقل تعداد اعضای هیئت امنای بنیاد ویکی‌مدیا. ۲٪ از واجدین شرایط شرکت‌کننده در رأی‌گیری؛ و
- هیئت امنای بنیاد ویکی‌مدیا به حمایت از منشور رأی می‌دهد.
زبان‌ها و ترجمه‌های رایج
ترجمه‌های این منشور ممکن است به زبان‌های دیگر ارائه شود. در صورت تردید یا تعارض بین هر ترجمه و نسخهٔ اصلی به زبان انگلیسی، زبان انگلیسی ارجحیت خواهد داشت.
یادداشت‌ها
- ↑ چارچوب سیاست‌های جهانی شامل موارد مستند شده در اینجا و اینجا، مانند شرایط استفاده برای وب‌سایت‌های پروژه ویکی‌مدیا.
- ↑ فرایند بازبینی باز باید برای هر جامعه‌ای امکان‌پذیر باشد.
- ↑ به معنای «کسانی که برای کمک به تصمیم‌گیری، چه تغییر محتوا یا یک خط‌مشی، حضور می‌یابند».
- ↑ سیاست‌های اجتماع نباید با سیاست‌های جهانی یا تعهدات قانونی تضاد نداشته باشند.
- ↑ پس از ایجاد به «ایجاد شده است» تغییر می‌کند.
- ↑ قبل از شروع و در دورهٔ انتقال شورای جهانی، سازمان‌های جنبش ویکی‌مدیا توسط هیئت امنای بنیاد ویکی‌مدیا به رسمیت شناخته می‌شوند.
- ↑ این منشور مرکز زبان‌ها را به‌عنوان شکلی از مرکز موضوعی می‌بیند.
- ↑ در راستای بررسی‌های قانونی دریافت‌شده در سال ۲۰۲۳ برای این منشور، شورای جهانی در ابتدا به عنوان یک نهاد حقوقی تشکیل نخواهد شد.
- ↑ هیئت شورای جهانی نهادی است که وظیفه دارد: اطمینان حاصل شود که فرآیندهای درون شورای جهانی طبق برنامه‌ها و جدول زمانی اجرا می‌شوند؛ هماهنگی با دیگران در جا و در صورت لزوم؛ حصول اطمینان از اینکه شورای جهانی مطابق با هدف خود عمل می‌کند و کارهای مشابه دیگر.
- ↑ استراتژی شامل پروژه‌های بزرگ برای تغییر نام تجاری ویکی‌مدیا است.
- ↑ به این معنی است که شامل وظایف کمیتهٔ وابستگی‌ها (AffCom) قبل از ایجاد شورای جهانی است.
- ↑ اجازهٔ استفاده از علامت تجاری و اجزای قراردادی مرتبط با این فرآیند همچنان بر عهدهٔ بنیاد ویکی‌مدیا است.
- ↑ این به تخصیص وجوه در سراسر جنبش اشاره دارد.
- ↑ به این معنی است که این شامل وظایفی است که در حال حاضر توسط کمیته‌های صندوق منطقه‌ای قبل از ایجاد شورای جهانی انجام می‌شود.
- ↑ ذینفعان شامل مشارکت‌کنندگان، بنیاد ویکی‌مدیا، شرکت‌های وابسته، مراکز و غیره هستند.
- ↑ یک سند تفاهم‌نامهمانند یا موافقت‌نامه سطح خدمات بین بنیاد ویکی‌مدیا ایجاد خواهد شد. شورای جهانی برای تعیین توافق برای نحوه همکاری آنها، از جمله نحوه دریافت پیشنهادات شورای جهانی توسط بنیاد.
- ↑ این کمیته شورای جهانی قرار است ابتکار استراتژی جنبش برای یک شورای فناوری را منعکس کند.
- ↑ >تصمیمات نهایی اولویت‌بندی فن‌آوری توسط نهادهایی که عمدتاً به ارائه محصولات و خدمات فناوری اختصاص داده شده‌اند، همراه با نهاد حرکتی مناسب تحت رهبری جامعه مرتبط با شورای جهانی اتخاذ خواهد شد.
- ↑ رأی‌دهندگان منفرد، برای هدف فرآیند تصویب، افرادی هستند که به طور معمول واجد شرایط رأی‌دادن در انتخابات برای انتخاب اعضای هیئت امنای بنیاد ویکی‌مدیا هستند.