GDJ 2007/Społeczne metody poprawy jakości

Wstęp

Coraz więcej osób związanych z polską Wikipedią zwraca uwagę na narastającą potrzebę opracowania systemu poprawy jakości artykułów.

Wydaje się, że w innych dużych Wikipediach (WP-En, WP-De, WP-Fr, być może WP-Ja) do poprawy jakości przywiązuje się większą wagę i próbuje się podejść do tego zagadnienia w sposób systemowy i na szerszą skalę z wykorzystaniem szerszych rzesz Wikipedystów.

Polska Wikipedia osiągnęła już stadium kiedy nie tylko poszerzanie zakresu informacji zawartej w naszej encyklopedii, ale rozszerzanie, poprawianie i weryfikowanie już istniejącej treści staje się koniecznością. Wikipedia jest już powszechnie znana, jest stawiana za wzór udanych inicjatyw open source i Web 2.0 - oczywiste jest że czytelnicy, media i krytycy Wikipedii zwracają coraz większą uwagę na jakość i błędy i niedociągnięcia.

Celem Wikipedii jest stworzenie encyklopedii - największej, najlepszej i bezpłatnej. Możemy konkurować z komercyjnymi encyklopediami (online i papierowymi) tylko jeśli średnia jakość artykułów poprawi się.

W odróżnieniu od innych, największych wersji językowych Wikipedii Wikipedia PL nie została poddana ocenie niezależnych ekspertów i nie została porównana z działającymi na rynku encyklopediami.

Lista inicjatyw mających na celu poprawę jakości artykułów

Poprawa zawartości merytorycznej:

Artykuły na medal
Dobre artykuły
Tłumaczenie miesiąca
Zalążek miesiąca
Ważne artykuły
Klinika Ważnych Artykułów
Warsztat medalowych artykułów - naprawa medalowych z dawnych czasów
Wikiprojekt Lepsze artykuły (nieaktywny)

Niektóre inicjatywy poprawy jakości:

Lista zagadnień które należy wziąć pod uwagę w celu poprawy jakości

zawartość merytoryczną
- weryfikacja faktów i danych liczbowych
  - aktualizacja danych liczbowych w niektórych przypadkach
- podawanie źródeł
- istotne braki merytoryczne (pominięcie istotnej treści)
ortografia i interpunkcja
styl i klarowność wypowiedzi
layout (tekst, podział na paragrafy, rozkład graficzny)
ocena linków zewnętrznych (jakość, ewentualnie NPOV, usunięcie dead linków)
ocena linków wewnętrznych (niedobór kontra nadmiar)
- grafiki w artykułach często są wrzucane dość przypadkowo, bez ich sensownego ułożenia względem treści. istnieje też kilka sposobów prezentacji grafik. Ich położenie tylko w galerii czy tylko po prawej stronie sprawia, że sam tekst staje się dość monotonny mimo podziału na paragrafy.
wstępne definicje - w przypadku trudniejszych pojęć nie pozwalają one często laikowi na zrozumienie danego pojęcia
- w przypadku niektórych artykułów w ogóle brakuje definicji

Artykuły na medal

Działają od bodaj 2002 r. Początkowo była to jedyna działająca inicjatywa poprawy jakości artykułów. Artykuł kandydata może zgłosić każdy zalogowany user, głosować mogą wszyscy z pow. 100 edycji. Głosy na "tak" w zasadzie są mało istotne - bo wystarczają tylko dwa od "nie-autorów" - natomiast wystarcza jeden, merytorycznie uzasadniony aby odpadł.

Jest też od 2006 r. mechanizm "odbierania medali".

Medalowych jest obecnie ok 250. Medale odebrano ok 60 artykułom - często bardzo dobrym na podstawie mało przekonujących argumentów. Przykład dobrego artykułu, który stracił medal w:pl:Zawał mięśnia sercowego na podstawie drugorzędnych argumentów. Równolegle umedalowiane są artykuły, które np: mają błędy językowe lub grzeszą brakiem umiejętności selekcji faktów, POV lub słabo uźródłowione, które pewnie miałby kłopoty z uzyskaniem statusu dobrych artykułów: Np: w:pl:Adam Małysz, w:pl:Adi Śankara.

Artykuły na medal wywołują ciągłe kontrowersje i dyskusje. Ciągle zmieniają się kryteria umedalowiania, a głosujący (zarówno za jak i przeciw) nie stosują się do zasad i zaleceń Wikipedii tylko raczej do swoich prywatnych odczuć. Dyskusje i głosowania przyciągają z jednej strony "krytykantów" a z drugiej osoby o "nadmiernie rozbudowanym ego". Ostatnio daje się zaobserwować tendencja do umedalawiania artykułów za ich długość - część obecnie umedalowionych to często niemal podręczniki a nie artykuły encyklopedyczne. Zwartość tekstu i umiejętność selekcji naprawdę ważnych faktów z pominięciem mniej istotnych - nie jest jak na razie "w cenie". Również nie bierze się pod uwagę przejrzystości tekstu.

To wszystko razem powoduje, że wiele osób nie traktuje artykułów na medal poważnie.

Dobre artykuły

Dopiero niedawno, z dużym opóźnieniem w por. do innych Wikipedii, wprowadzono kategorię dobrych artykułów. Krótszy i nieco łatwiejszy proces nominacji jednak z zachowaniem najważniejszych zasad dot. merytorycznej i technicznej wartości wikipediowych artykułów.

Ocena jakości

Autor projektu oceny jakości: Martin Walker
Pomysł zaczerpnięty z en:WP:Chem

Jak wygląda ocenianie?

Czytamy artykuł
Sprawdzamy, na którą z ocen zasługuje
Na stronie dyskusji artykułu zmieniamy w szablonie argument skali na odpowiedni, lub jeśli nie jesteśmy pewni, prosimy o ocenę osoby z odpowiedniego projektu na ich stronie (np.: en:Wikipedia:WikiProject Video games/Assessment#Requests for assessment)

Po co oceniać?

System ten jest używany do określenia, jak blisko artykułom z różnych dziedzin w Wikipedii do dystrybucji poza Internetem (na płytach, w formie książek, itp.). Oceny przyznawane są głównie według kompletności artykułu, chociaż jego zawartość i język również są brane pod uwagę. Gdy artykuł otrzyma klasę A jest uznawany za "kompletny", chociaż oczywiste jest, że nie kończy się na tym jego edycja.

Gdzie już jest ocenianie?

Na Wikipediach angielskiej, francuskiej, holenderskiej, indonezyjskiej, norweskiej bokmål(?), rosyjskiej, tajskiej i węgierskiej. Wszystkie nieanglojęzyczne są kopiami z angielskiej Wikipedii.

Wady i zalety

Zalety:

Można dowiedzieć się, w jakim stanie są artykuły bez czytania ich.
Wybór artykułów do statycznych wersji (CD/DVD, papier) bardzo ułatwiony

Wady:

Żeby je ocenić, trzeba je przeczytać
- Odpada to przy Dobrych i Artykułach na medal, gdzie po prostu przyznawana jest ich ranga.

Warsztat graficzny

Rzadko ktoś dodaje grafiki do poprawy, jeszcze rzadziej są one poprawiane. Dotyczy to też PGnM, gdzie pojawiają się komentarze, co należałoby poprawić, ale chętnych do poprawiania jest mniej.

Kilku wikipedystów jednak poprawia niektóre grafiki.

Natomiast napisane zostały dwie strony pomocowe, jako część projektu graficznego z informacjami jak wykonywać zdjęcia, aby były dobre i jak należy tworzyć mapy.

Grafiki na medal

Problem z grafikami jest też taki, że często jest to zgłaszanie własnych grafik do oceny i duże emocje, jeżeli są sprzeciwy, często nieuzasadniane.
Brak jest inicjatywy wyszukiwania potencjalnych grafik medalowych. W artykułach trudno to znaleźć, bo nie wiadomo, czy są autorstwa kogoś z pl wiki, na Commons można prześledzić wkład tylko części użytkowników.

Artykuły do dopracowania

To bardzo duża kategoria, która nie ma swojego projektu. Wg stanu na 9 lipca mamy:

ponad 3 tysiące art. w kategorii do dopracowania - potrzeba jest pospolitego ruszenia, sprawdzenia czy szablon {{Dopracować}} jest wstawiany z uzasadnieniem
prawie 700 do weryfikacji (a będzie przybywać, bo szablon fakt coraz częściej się stosuje - czasami aż zbyt często)
700 art. do zlinkowania - duża część wymaga sprawdzenia pod kątem POV i NPA
prawie 1000 artykułów do zintegrowania
ok 300 artykułów z zaznaczonym POVem
liczba artykułów z NPA na poziomie 100, zazwyczaj przy NPA siedzi jedna osoba - kiedyś Mathias Gor, teraz Cancre
ok 100 artykułów do przeniesienia do siostrzanych projektów
liczba artykułów do skategoryzowania spadła prawie do zera, dzięki WarXbotowi, ale często trzeba robić rekategoryzacje
szablon rq - to się może wydawać robota głupiego, ale szablon rq zastepuje istniejące choinki szablonowe, stosowane do tej pory

Ile potrzeba czasu, aby ją zminimalizować - czy jest możliwe, by robić to na bieżąco?

Klinika Ważnych Artykułów

Projekt wystartował dość prężnie, lecz następnie nastąpił przestój. Brak jest Prowadzącego usera który pociągnąłby dany projekt tak jak to jest miejsce w przypadku Antyhoaxa.

Wnioski

Polscy wikipedyści słabo angażują się w inicjatywy w których częściowo nie od nich zależałby wybór tekstu nad którym mają pracować. Jeżeli mają podnosić jakość danego artykułu, a nie wiąże sie on bezpośrednio z dziedziną w której pracują to ciężko jest namówić kilka osób do takiej współpracy nad jakimś projektem.
W wielu dziedzinach osoby pracujące nad artykułami można policzyć na palcach jednej ręki. Zazwyczaj jest tak że pracuje dana grupka 3 - 4 osób i nikt więcej. Skutkuje to tym że nie ma "wolnych mocy przerobowych" bo artykułów jest tak wiele do napisania ze ciężko jest skłonić kogoś do pracy nad ulepszeniem danego tekstu.
Polska społeczność wikipedystów jest niewielka. Jest to ok 400 aktywnych osób (100 lub więcej edycji w miesiącu), czyli na jedną aktywną osobę przypada 1000 artykułów. W de wiki jest to 1000 wikipedystów na 500 000 haseł, a więc na jednego wikipedystę przypada dwa razy mniej artykułów. Mniej osób to też mniej wikiprojektów, w których mogą one uczestniczyć.

Jak to można poprawić?

Aby liczyć na poprawę zawartych we wnioskach statystyk (przytłaczająca ilość artykułów na wikipedystę, brak wolnych mocy przerobowych) niezbędna jest świeża krew. W zasadzie problem jest pokrewny społeczności wikipedystów a stan obecny można przypisywać (nie)obecności WP poza samą Wikipedią. Wikipedia pojawia się w mediach mainstreamowych wyłącznie przy okazjach batuto-podobnych, w mediach specjalistycznych (prasie technicznej i na różnorakich portalach informacyjnych) dodatkowo z okazji rocznic i nowych kamieni milowych. To za mało by przyciągnąć nowych ludzi, wystarczająco by wygenerować negatywny szum wokoło w/w materiałów poświęconych WP.

Opieranie się na spontanicznych aktualnościach przedstawiających WP w pozytywnym lub NPOV świetle jest niewystarczające. Aktualności takie są skazane na zalew negatywnych komentarzy frustratów, którzy z takich czy innych przyczyn do WP zrazili się i ludzi nie posiadających o WP większej wiedzy, ale którzy wyrobili sobie opinię na bazie głosów innych malkontentów. Takie negatywne komentarze są silnie opiniotwórcze i nie sprzyjają wizerunkowi Wikipedii. Wydawać się może, że to tylko komentarze, ale tak postrzegana jest często WP. Należy to naprawić przez edukację i promocję. IMHO inicjatywy zaproponowane w Jak nas widzą czytelnicy? (portal dla czytelników, FAQ dla czytelników) nie są wystarczające i nie przyczynią się wydatnie do zwiększenia świadomości czytelników. Niezbędna jest konwersja czytelników do kontrybutorów, a tego z poziomu samej Wikipedii nie osiągnie się - takie akcje promocyjne znajdują się poza główną przestrzenia nazw i nie trafiają do pasywnych użytkowników WP.

IMHO nie ma szansa na zaangażowanie większej ilości użytkowników w różnorodnych projektach (choćby i poprawy jakości), gdyż jak już zauważono - nie ma kogo angażować. Bez publikacji poza Wikipedią wyjaśniających jej specyfikę i unikalny charakter, kulturę i metody współpracy, nie ma szans na pozyskanie większej liczby aktywnych użytkowników a tym samym nie ma szansy na wyraźną poprawę jakości.

Peer review

Na angielskiej Wikipedii od dłuższego czasu działa inicjatywa nazwana "Peer review" (Peer review) czyli po polsku "Recenzowanie". Polega ona poddaniu już dobrze opracowanych artykułów pod ocenę szerszego forum Wikipedystów. Nie jest to poddawanie recenzji w znaczeniu recenzowania artykułów i prac naukowych. Ta procedura jest uważana za ważny (niezbędny) krok w drodze artykułu do artykułu medalowego.

Start a new article

Develop the article

Check against the featured article criteria

Get creative feedback = Peer review

Apply for featured article status

Featured articles

W polskiej Wikipedii nie ma takiego mechanizmu i jest on de facto włączony w procedurę rozpatrywania kandydatur do medalu. Są za to pokrewne inicjatywy.

Wikiquality

Co to jest, co to da? Czy można omówić to teraz, czy odkładamy?