Talk:Wikimedia CEE Spring 2020/Structure/Albania

Tavë kosi

It appears twice in the list. 89.132.119.141 13:36, 19 March 2020 (UTC)

Arnavutluk Kültürü

 Arnavutların kültürel değerlerini en açık bir şekilde ortaya koyan unsurlar, halkın gündelik yaşamını süsleyen ve milli benliğini oluşturan gelenek ve göreneklerdir. Adetleri oldukça geniş ve köklü olan Arnavutların kültürel değerleri eserlerde geniş yer bulmuştur.

Ekrem Bey’in eserinde halkın gelenek ve görenekleri Arnavutluk’a dair üzerinde durulan hususlardan biridir. Misafire değer verme, saygıda kusur etmeme de Arnavut halkının önde gelen geleneklerindendir. Yazara göre; Arnavutluk ‘ta değer görebilmek, “Büyük Bey” olabilmek ve “Büyük Kapı” ünvanını hak edebilmek için misafirperver olmak gereklidir (Ekrem Bey, 32-33.s.).

Laberili kadınların yas tutma adetleri de yine Arnavutluk’un kültürel değerlerinden biridir. Dul kalan kadının kocasının yasını ölene kadar tutması, oğlunu kaybeden annenin bir yıl boyunca her sabah ağlayarak evladını anması ve siyah elbiselerden çıkmaması “yas tutma” anlayışının bir getirisidir.

Yazar, “yas tutma geleneği”ni şu şekilde izah etmektedir:

“Arnavutluk dağlarının, özellikle de Laberi dağlarının kadınları, hayatlarındaki sıkıntıların yanı sıra, bir de kabilenin ‘matemini’ tutmakla görevliydiler. Bir dul, tüm yaşamı boyunca kocasının matemini tutardı. Oğlunun (hele tek oğul ise) matemi daha karmaşık bir meseleydi: Bir yıl boyunca her sabah ölünün ardından ağlanması gerekirdi, sonra bu ağlama işi her yıl dönümünde bir yapılır, bu arada ağıt da yakılırdı. Kadın varlıklıysa ve çalışmasına gerek yoksa, üç yıl boyunca evioden ayrılamazdı. Bu arada elbette tepeden tıroağa siyahlara bürünüyordu. Bu esnada bir başka akraba daha ölecek olursa, matem seremonisine baştao başlanıyordu. Laberi dağlarının kadınlarının ‘matemden’ asla çıkaroadıkları, bir gerçektir; özellikle de yaradılışın efendilerinin o dağ yöresinde birbirlerini vurarak vakit öldürdükleri dönemde. Bu nedenle siyah matem giysisi kadanıların geleneksel giysisine dönüşmüştür; kızlar ise yas tutmazlar, beyaz ve kırmızı yünlü kumaşlara bürünürler” (Ekrem Bey, 105.s.).

Dukagin kanunu nedir?

İskender Bey'in (Cerc Kastrioti) tarafında Osmanlılara karşı savaşan bir Arnavut lideri. Kastioti'nin ölümünün ardından Arnavut direnişinin lideri olmuş ve Osmanlılarca fetholunan Arnavutluk'ta direnişi yönetmiştir. Ortaçağ'daki Kuzey Arnavutluk'taki töre ve adetleri kapsayan Leka Dukagin Kanunu onun adıyla anılır.

Bir kaç örnek verelim:

silaha verilen değeri ve kan davasını anlatır. Bu adetler gereğince, kasabanın içinde silah taşınmazken dışarıda silahsız gezmek ise kusur olarak nitelendirilir. Her evde piştovdan başka, berdenka, martin, manhiler ve mavzer bulunmaktadır. Bu gözlemlerini aktaran yazara göre; Gega Arnavutları arasında hüküm süren kan gütme adetinden başka bir kötü adet yoktur. Arnavutların misafirler için ipek elbiseler dahi dokuduğunu söyler: “Tiranlılar, yabancılara saygı gösterir, konuklarını çok iyi ağırlarlardı. İpekten çok güzel kumaşlar dokurlar, bundan kadınlar şalvar yaparlardı. Bir şalvar, giyenin haline göre, on ikiden yirmi arşına kadar ipekli kumaştandı”. Akrabalık ve dostluğa büyük değer atfeden Arnavutların gelenek, görenekleri de yine bu olgular çerçevesinde gelişmiştir. Arnavutların adetlerine dair değerlendirmelere rastlanmaktadır. yeni doğan bir bebeğin ailenin bütün üyelerine gösterilmesi ve ailenin en yaşlı kişisinin bebeğin adına karar vermesi Arnavutlar arasında yediden yetmişe ailenin her ferdine ne derece değer verildiğini göstermektedir. Yine bebeğin büyüme evrelerinde de ailenin bir arada olmasını sağlayan etkinlikler ön plana çıkmaktadır. Aya Nikolada bunlardan biridir. “Çocuk yedi günlük olunca, bütün akraba ve dostlar özel bir tatlının ikram edildiği bir yemeğe davet edilirler. Pek şaşalı yapılan bir diğer özel tören ise, birinci yılında çocuktan bir tutam saç kesilmesidir. Bu iş için çocuğun babası bir dostunu seçer; Müslüman ise bir Hristiyan dostunu, Hristiyan ise bir Müslüman dostunu seçer. Kesilen bir tutam saç bir altın ya da gümüş parayla birlikte bir cüzdana koyulur ve hatıra olarak saklanır. Bu, çocuğun ve söz konusu dostun ailesi arasında manevi bir bağ kurmak için yapılır ve bu şekilde iki aile, bir saldırı halinde birbirlerine yardım etme veya diğerinin intikamını alma yükümlülüğüne girmiş olurlar. Hem Müslümanların hem Hristiyanların Aya Nikola dedikleri bu bağ dağlılar arasında özel itibar görmektedir. Arnavut milletinin sözüne sadık, bağımsızlığına düşkün, vatanperver, dostluk yanlısı bir karaktere sahiptirler. Halkın milli benliğini oluşturan, gündelik yaşamını şekillendiren adetler Arnavutların hayatında oldukça önemlidir ki hatıralar da bu durumu açıkça ortaya koymaktadır. http://www.arnavut.com/arnavutlar-gelenekler/ https://tr.wikipedia.org/wiki/Leka_Dukagin https://gezimanya.com/avrupa/arnavutluk-kulturu kitap isimleri: EKREM BEY . DURU